حضرت رسول خدا(ص)فرمود: «قبر اولین منزل از منازل آخرت است. اگر انسان از آن رهایی یابد منازل بعدی از آن آسان تر است و اگر از آن رهایی نیابد، منازل بعدی از آن دشوارتر». آن حضرت همچنین فرمود: «اگر آنچه را که من می دانم بدانید بسیار می گریستید و کم می خندیدید و بر بلندیها رفته و به پیشگاه خداوند تضرّع می کردید و بیمناک بودید که آیا نجات خواهید یافت یا نه».روایت شده است که قبری را می‌کندند، پیامبر اکرم(ص) با شتاب به سوی آن رفتند و به شدت گریستند، به حدی که خاک از اشک ایشان تر شد و به یاران خود فرمودند: «إِخْوَانِی لِمِثْلِ هَذا فَأَعِدُّوا... برادران من، برای همانند این مهیا گردید»- مستدرک الوسائل؛ ج 2، ص 465. حضرت امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «...پیشاپیش شما گردنه ای است دشوار گذر و منزل های ترسناک و هراس آور، ناچار بدان گردنه ها باید بر شدن و بدان منزل ها درآمدن و ایستادن؛ و بدانید که چشم انداز مرگ به شما نزدیک است، گویی شما را در چنگ گرفته و چنگال های خود را در شما فرو برده، در حالی که در آن با دشواری ها درگیرید، و در چنگ مشکلات اسیر. پس پیوندهای خود را با دنیا ببُرید و تقوای الهی را پشتیبان خود کنید و چون توشه ای همراه خویش برید».
پس از قبض روح، روح بر فراز جسد قرار گرفته و آن را تا داخل قبر همراهی می کند. سپس، روح در قبر درباره خدای خود، کتاب خود، پیامبر و امامان خود مورد سؤال و بازجویی قرار گرفته و با اعمال خویش و حساب مقدّماتی آن مواجه می گردد: «هرکس بمیرد، قیامتش بر پا گردد». این قیامت صغری است. میّت در حالی که فشار قبر بر او وارد می آید مورد بازجویی قرار می گیرد. امام صادق(ع) می‌فرماید: «دو فرشته منکر و نکیر نزد میت در هنگامی که دفن می‌شود، می‌آیند؛ در حالی که صدای آنها همانند رعد بلند آهنگ و چشمانشان همانند برقی سهمناک و خیره‌کننده است، در این حال زمین را با دندان‌های خود زیر و رو می‌کنند و موهای خود را می‌کشند؛ پس از میت می‌پرسند: پروردگار تو کیست؟ دین تو چیست؟ اگر او مؤمن باشد، می‌گوید: الله پرودگار من است و اسلام دین من. آنان به او می‌گویند: درباره مردی که از برای پشتیبانی شما بیرون آمده چه می‌گویی؟ می‌گوید: آیا از محمد(ص) پیامبر خدا می‌پرسید؟ می‌گویند: شهادت بده که او پیامبر خدا است. او می‌گوید: شهادت می‌دهد که او پیامبر خدا است. بدین ترتیب او از آزمون سربلند بیرون آمد و آنگاه به او می‌گویند: بخواب، خوابی که در آن رؤیایی نیست. قبرش را به اندازه نُه ذراع توسعه می‌دهند و برای او، دری به سوی بهشت باز می‌کنند و او جایگاهش را می‌بیند. اما اگر کافر باشد، بر او وارد می‌شوند؛ در حالی که شیطان چونان دودی در کنار دیدگان او نشسته است. از او می‌پرسند: پرودگار تو کیست و دین تو چیست؟ درباره این شخص که برای پشتیبانی شما بیرون آمده چه می‌گویی؟ می‌گوید: نمی‌دانم! [در این هنگام] بین او و شیطان را خالی می‌کنند و بر او در قبر 99 مار بزرگ را مسلط می‌سازند که اگر یکی از این مارها در زمین نفس بکشد، هرگز درختی نخواهد رویید، و دیدگان او را به سوی آتش می‌گشایند و او جایگاه خود را در آن می‌بیند»-کافی، ج 3، ص 236. توصیه‌های بسیاری که در روایات شده است که مرده را بلافاصله و با سرعت به درون قبر نگذارید و قبل از دفن مدتی او را در کنار قبرش نگاه دارید و در هنگام دفن بر او تلقین بخوانید و در شب دفن او، نماز شب اول قبر بخوانید، همگی برای کم شدن وحشت و اضطراب او و فشار قبر است.عذاب و فشار برزخی که از آن به فشار قبر یاد می‌شود حقیقتی است که ارتباط مستقیمی با اعمال و رفتار و کیفیت زندگی فرد در دنیا دارد. بنا بر فرمایشات معصومین، از جمله عواملی که موجب فشار قبر می‌شود: بداخلاقی، سخن‌چینی، مراعات نکردن طهارت و نجاست و پرهیز نکردن از بول، یاری نکردن مظلوم، و ضایع نمودن نعمت‌های الهی است. حضرت رسول (ص) فرمودند: «فشار قبر برای مؤمن کفاره تباه نمودن نعمت‌ها از ناحیه اوست».
