آیات قرآنى حاکى ازآن است که پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم
در دوران حیات خود از آینده جامعه اسلامى سخت نگران بود وبا مشاهده
یک سلسله حوادث ناگوار این احتمال در ذهن ایشان قوت مىگرفت که
ممکن است گروه یا گروههایى پس از درگذشت او به دوران جاهلى بازگردند
وسنن الهى را به دست فراموشى بسپارند.
این احتمال هنگامى در ذهن او قوت گرفت که در جنگ احد، وقتى شایعه
کشته شدن پیامبر از طرف دشمن در میدان نبرد منتشر شد، با چشمان خود
مشاهده کرد که اکثر قریب به اتفاق مسلمانان راه فرار را در پیش گرفته، به کوهها
ونقاط دور دست پناه بردند وبرخى تصمیم گرفتند که از طریق تماس با
سرکرده منافقان (عبد الله بن ابى) از ابوسفیان امان بگیرند وعقاید مذهبى
آنان چنان سست وبى پایه شد که در باره خدا گمان بد بردند
وافکار غلط به خود راه دادند. قرآن مجید از این راز چنین پرده بر مىدارد:
وطائفة قد اهمتهم انفسهم یظنون بالله غیر الحق ظن الجاهلیة
یقولون هل لنا من الامر من شیء .(آل عمران:153)
گروهى از یاران پیامبر چنان در فکر جان خود بودند که در باره خدا گمانهاى باطل،
به سان گمانهاى دوران جاهلیت، مى بردند ومى گفتند: آیا چاره اى براى ماهست؟
قرآن کریم در آیه اى دیگر تلویحا از اختلاف ودو دستگى یاران رسول خدا صلى الله علیه و آله
و سلم پس از رحلت او خبر داده، مىفرماید:
وما محمد الا رسول قد خلت من قبله الرسل افان مات او قتل انقلبتم
على اعقابکم و من ینقلب على عقبیه فلن یضر الله شیئا
وسیجزی الله الشاکرین .(آل عمران:144)
محمد فقط پیامبرى است که پیش از او نیز پیامبران آمده اند.
آیا اگر بمیرد یا کشته شود شما به افکار وعقاید جاهلیت باز مى گردید؟
هرکس عقب گرد کند ضررى به خدا نمى رساند
وخداوند سپاسگزاران را پاداش نیک مىدهد.
این آیه از طریق تقسیم اصحاب پیامبر به دو گروه
«مرتجع به عصر جاهلى» و«ثابت قدم وسپاسگزار» تلویحا مىرساند
که پس از درگذشت پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم
ممکن است مسلمانان دچار اختلاف ودودستگى شوند.
بررسى سرگذشت گروهى که در سقیفه بنى ساعده گرد آمده بودند
به خوبى نشان مىدهد که در آن روز چگونه از رازها پرده بر افتاد وتعصبهاى قومى
وعشیره اى وافکار جاهلى بار دیگر خود را از خلال گفت وگوهاى
یاران پیامبرصلى الله علیه و آله و سلم نشان داد وروشن شد
که هنوز تربیت اسلامى در جمعى از آنان نفوذ نکرده،
اسلام وایمان جز سرپوشى بر چهره جاهلیت ایشان نبوده است.
