تمام علما و مفسرین شیعه و اکثر علما و مفسرین اهل سنت بر این باورند

که سوره هل اتی ـ یا همان سوره‏ی مبارکه‏ی انسان ـ در شأن علی(ع)

و اهل بیت پیامبر (ص) نازل شده است.

انفاق، ایثار، سخاوت و جود امیرالمؤمنین علی(ع) و اهل بیت پیامبر(ص)

زبانزد خاص و عام و حتی دشمنان آنان است. آیات قرآن کریم هم ـ مانند

 آیه‏ی ولایت (آیه 55 سوره مائده) و نیز سوره مبارکه‏ی انسان ـ گواه

انفاق، ایثار، جود و سخاوت علی(ع) و خانواده بزرگوارش هستند.

سوره‏ی انسان درباره چه کسانی نازل شده است؟

سوره انسان هفتاد و ششمین سوره قرآن کریم است و در جزء 29 قرار دارد.

این سوره نام‌های دیگری نیز دارد که مشهورترین آنها «دهر» و «هل اتی» است.

تمامی علماء و مفسرین شیعه، و نیز اکثر علماء و مفسرین اهل سنت بر

 این باورند که سوره‏ی انسان در مدح و شأن اهل‏بیت(ع) نازل شده است؛

اما برخی می‏گویند که کل سوره را جبرئیل در شأن اهل‏بیت(ع) به پیامبرش

 هدیه کرد، و برخی می‏گویند که تنها آیات 7 تا 11 ـ یعنی « یُوفُونَ بِالنَّذر

 وَیَخَافُونَ یَوْمًا کَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیرًا ؛ ویُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا

وَأَسِیرًا ؛ إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنکُمْ جَزَاء وَلَا شُکُورًا ؛ إِنَّا نَخَافُ

مِن رَّبِّنَا یَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِیرًا و ...» ـ در شأن اهل بیت(ع) است.

شأن نزول این سوره

امام حسن و امام حسین ـ علیهما السلام ـ در کودکی بیمار شدند.

رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ همراه دو نفر از اصحاب از آنها عیادت کرد.

یکی از اصحاب به علی علیه السلام عرض کرد: « چه خوب بود برای

 شفای دو فرزندت نذری برای خدا می‏کردی».

حضرت علی ـ علیه السلام ـ فرمود: «نذر می‌کنم اگر خوب شدند سه روز

را روزه بگیرم». فاطمه(س) نیز چنین گفت. امام حسن و حسین علیهما السلام

 هم گفتند: « ما نیز سه روز روزه می گیریم.» فضه، کنیز آنان، نیز

 همین نذر را کرد.

چندی نگذشت که حسن و حسین ـ علیهما السلام ـ شفا یافتند.

همه به نذر خود وفا کردند و روزه گرفتند، اما برای افطار چیزی در خانه نبود.

لذا علی(ع) مقداری پول تهیه کرد و آرد خرید.

علی علیه السلام نماز مغرب را با پیامبر خدا گزارد و به منزل آمد.

سفره را گستردند و هر پنج نفر سر سفره نشستند. هنگامی که امیرالمومنین

 اولین تکه را برداشت، مسکینی در خانه را زد و گفت: «السلام علیکم

یا اهل بیت محمد! من مسلمان مسکینی هستم. از آنچه می‌خورید به من

بخورانید. خداوند از نعمت‌های بهشت به شما بدهد!» همه اهل خانه هر پنج

قرص نان را به مسکین دادند، شب را گرسنه خوابیدند و چیزی جز آب نخوردند.

فردای آن روز را نیز روزه گرفتند. فاطمه سلام الله علیها یک سوم دیگر

از آرد کرد و پنج قرص نان پخت. بعد از نماز مغرب، همین که سر سفره

 نشستند، یتیمی به در خانه آمد و گفت: « السلام علیکم اهل بیت محمد!

من یتیمی مسلمان هستم. از آنچه می‌خورید به من نیز بدهید. خداوند شما را

از نعمت های بهشتی اطعام کند.» همه اهل خانه، آن شب را نیز گرسنه

سپری کردند و چیزی جز آب نخوردند.

فردا نیز همین اتفاق تکرار شد و این بار اسیری از مشرکین به در خانه آمد

و گفت:« السلام علیکم یا اهل بیت محمد! ما را اسیر می کنید و به بند

می کشید، اما به ما غذا نمی‌دهید؟» آن شب نیز همه نان‌های خود را به

اسیر دادند و با آب افطار کردند و گرسنه خوابیدند.

فردای آن روز رسول خدا(ص) حسن و حسین را دید که از فرط گرسنگی

مانند جوجه به خود می لرزیدند. پیامبر با دیدن آنان فرمود:

« ای اباالحسن! حالت شما مرا سخت ناراحت می‏کند. نزد دخترم فاطمه برویم.»

 نزد فاطمه(س) رفتند و دیدند او در محراب خود، از گرسنگی دچار

ضعف شدیدی شده و چشمانش گود افتاده است. پیامبر(ص) او را به

سینه چسباند و گفت: «به خدا پناه می‌برم. شما سه روز است که گرسنه‌اید!»

جبرئیل نازل شد و گفت: «ای محمد! آنچه را خداوند برای تو

 در باره اهل بیت مهیا ساخته است، بگیر.»

پیامبر (ص)فرمود: «چیست؟»

«جبرئیل» آیات آغازین سوره‌ی « هل اتی » را قرائت کرد تا رسید به آیه « انّ هذا کان لکم جزاء و کان سعیکم مشکورا.»...

آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، جلد 5.

 · جواد محدثی، آشنایی با سوره‌ها (شناخت سوره‌های قرآن) ، 1374، قم، دفتر تبلیغات اسلامی

· علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج20